Ξάνθη
Η Ξάνθη είναι γνωστή για το καρναβάλι της, τη μεγαλύτερη εκδήλωση σε ολόκληρη τη Βόρεια Ελλάδα.
Το ξανθιώτικο καρναβάλι είναι ένας θεσμός που έχει καθιερωθεί από το 1966 με τον δικό του, ξέφρενο παλμό.
Οι κάτοικοι της πόλης και οι επισκέπτες θα έχουν την ευκαιρία να απολαύσουν μια σειρά δρώμενων από καρναβαλικές παρελάσεις, συναυλίες, θεατρικές παραστάσεις, δρώμενα για τα παιδιά, σύγχρονα και παραδοσιακά γλέντια. Τη βραδιά της Τσικνοπέμπτης γιορτάζουν οι Λαογραφικοί Σύλλογοι με χορό, μουσική αλλά και εδέσματα. Ωστόσο, τα βλέμματα αναμένεται να "μαγνητίσουν" για ακόμη μια χρονιά, η μεγάλη καρναβαλική παρέλαση,
Οι εκδηλώσεις κορυφώνονται το τελευταίο τριήμερο της αποκριάς με το "κάψιμο του Τζάρου" στη γέφυρα του ποταμού Κόσυνθου. Σύμφωνα με την παράδοση, ο "Τζάρος" ήταν ένα κατασκευασμένο ανθρώπινο ομοίωμα, τοποθετημένο πάνω σε πουρνάρια.Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, οι κάτοικοι τον καίνε, ώστε το καλοκαίρι να μην υπάρχουν ψύλλοι. Ακολουθεί η ρίψη εκατοντάδων πυροτεχνημάτων που κάνουν τη νύχτα μέρα.
Νάουσα
Το έθιμο Γενίτσαροι και Μπούλες είναι ένα παραδοσιακό δρώμενο στη Νάουσα την περίοδο της αποκριάς. Ο ήχος του ζουρνά και το νταούλι, τους συνοδεύει σε κάθε τους βήμα, χορεύοντας στους δρόμους της Νάουσας κατά ομάδες (μπουλούκια).
Το πρόγραμμά τους την Κυριακή της Αποκριάς, έχει συνήθως κάπως έτσι:
- Το πρωί γίνεται το ντύσιμο του Γενίτσαρου και το μάζεμα του μπουλουκιού
- Πριν το μεσημέρι, μαζεύονται στο δημαρχείο για να χορέψουν και να πάρουν την άδεια του δημάρχου για να χορέψουν στην πόλη
- Συνεχίζουν με χορό στους δρόμους και
- Το απόγευμα γίνεται το βγάλσιμο του προσώπου (μάσκας)
Το ιδιαίτερο αυτό έθιμο της αποκριάς, που δίνει έντονο παραδοσιακό χρώμα στο καρναβάλι της Νάουσας, χρονολογείται στον 18ο αιώνα, ενώ οι ρίζες του ανιχνεύονται σε γιορτές στην αρχαία Ελλάδα, σχετικές με τον θεό Διόνυσο.
Η μάσκα του Γενίτσαρου την περίοδο της αποκριάς στολίζει πολλά μπαλκόνια της Νάουσας. Χαρακτηριστικός είναι ο χαιρετισμός των Γενίτσαρων, ο οποίος σε αντίθεση με την συνηθισμένη χειραψία, κρατά σταθερό το χέρι και αναπηδά ολόκληρο το σώμα του.
Έδεσσα
Στην Έδεσσα, γίνεται η μεγάλη παρέλαση αρμάτων και καρναβαλιστών το Σάββατο, 5 Μαρτίου, ενώ την επομένη μέρα θα γίνει το κάψιμο του βασιλιά καρνάβαλου. Την Τσικνοπέμπτη, σε αρκετά σημεία της πόλης θα στηθεί χορός, γλέντι, ενώ θα υπάρχουν ψησταριές και ορχήστρα χάλκινων.
Κοζάνη
Στην Κοζάνη, αναβιώνει το έθιμο του φανού, φωτιές και υπαίθρια γλέντια στήνονται παντού. Οι φανοί, οι μασκαράδες περιφέρονται σε όλη την Κοζάνη, μουσική και μπάντες είναι τα κύρια χαρακτηριστικά του καρναβαλιού. Σε κάθε γειτονιά ανάβουν οι φανοί, μεγάλες φωτιές γύρω από τις οποίες χορεύουν και τραγουδούν μικροί και μεγάλοι.
Γρεβενά
Τα «Ανακατωσάρια» αρχίζουν την Τσικνοπέμπτη και κορυφώνονται το διήμερο της αποκριάς. Ορχήστρες πλημμυρίζουν με μουσική ολόκληρη την πόλη. Τα "Ανακατωσάρια" είναι το παραδοσιακό καρναβάλι των Γρεβενών. Αποτελεί αναβίωση παλιού καρναβαλιού όπου υπαίθριες, χάλκινες μπάντες παίζουν σε όλες τις γειτονιές της πόλης προσκαλώντας τον κάσμο να χορέψει. Τα "Ανακατωσάρια" έχουν έντονο πολιτιστικό χαρακτήρα.
Στην Καστοριά, οι κάτοικοι ανάβουν μεγάλες φωτιές, τις "Μπουμπούνες", γύρω από τις οποίες στήνεται χορός με την συνοδεία παραδοσιακών τοπικών σχημάτων. Στο τέλος, οι πιο τολμηροί πηδάνε πάνω από τη θράκα.
Το έθιμο του χάσκαρη είναι ένα συμβολικό έθιμο που πραγματοποιείται στα σπίτια της Καστοριάς επίσης την τελευταία Κυριακή τη αποκριάς. Ο πιο ηλικιωμένος, συνήθως ο[παππούς της οικογένειας , δένει στην άκρη μιας κλωστής ένα αυγό, βάζοντας τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας στη διαδικασία να το πιάσουν με το στόμα. Ο συμβολισμός του χάσκαρη έχει να κάνει με τη σαρακοστή . Με αυγό κλείνει το στόμα για την νηστεία, με αυγό ανοίγει ξανά το βράδυ της ανάστασης..
Την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, στις πλατείες της Καστοριάς και στα χωριά στήνονται μεγάλες φωτιές, τηρώντας ένα προχριστιανικό έθιμο που ακούει στο όνομα Μπουμπούνες. Η διαδικασία για τη γιορτή ξεκινάει ένα μήνα πριν, με το μάζεμα των ξύλων. Τεράστιες φλόγες και εδέσματα, όπως τσιγαρίδες και κρασί συνοδεύουν το γλέντι που στήνεται με λαϊκές ορχήστρες σε γειτονίες και πλατείες, μέχρι να τελειώσουν τα ξύλα και η φωτιά να σβήσει και να πάρει μαζί της τα κακά πνεύματα, ώστε ο εξαγνισμός της Σαρακοστής να ξεκινήσει χωρίς αυτά. Οι μεγαλύτερες Μπουμπούνες της πόλης στήνονται στην πλατεία του Ντολτσού, στη συνοικία Απόζαρι, στην πλατεία Ομονοίας και στις γειτονίες του παλιού νοσοκομείου.
Πολύγυρος Χαλκιδικής
Στον Πολύγυρο, οι εκδηλώσεις έχουν λαογραφικό χαρακτήρα. Οι ρίζες της Πολυγυρινής Αποκριάς χάνονται στα χρόνια της τουρκοκρατίας. Κλαρίνα, γκάιντες και βιολιά τα τοπικά όργανα του Πολυγύρου και αργότερα νταούλια και ζουρνάδες και από καμιά φορά λατέρνες, ήταν τα μουσικά όργανα που ντόπιοι λαϊκοί οργανοπαίκτες ή λαϊκοί οργανοπαίκτες από όλη τη Μακεδονία, τραγουδούσαν κι έπαιζαν σκωπτικά τραγούδιαΗ Κατσ΄αμάκα (αυτοσχέδια ταβέρνα) έγινε γρήγορα από τα πρώτα κατεστημένα της Πολυγυρινής Αποκριάς, όπου οι νοικοκυρές πρόσφεραν πίτες, ελιές και τυρί κι όλος ο κόσμος έτρωγε και γλεντούσε ανέμελα (κάτσε αμάκα = κάτσε ανέμελα = κάτσε τζάμπα και φάε). Μάλιστα τότε καθιερώθηκε και η Κυριακή ως ημέρα εορτασμού της Αποκριάς (από Καθαρά Δευτέρα που γιορταζόταν).
Από τότε οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, που φυσικά δεν παραμένουν ως ικανοποίηση της ανάγκης για γλέντι, έχουν εξελιχθεί, και σήμερα υπό την αιγίδα του Δήμου Πολυγύρου αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα Πολιτιστικά και Λαογραφικά δρώμενα στην Ελλάδα.
Έτσι λοιπόν από Καθαρά Δευτέρα σε Κυριακή και Σάββατο, η Αποκριά στον Πολύγυρο κατέληξε να ξεκινά την Τσικνοπέμπτη και με καθημερινές εκδηλώσεις να κορυφώνεται με την παρέλαση των αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων.
Η Προφταστήρα (αυτοκινούμενη Κατσ΄αμάκα αλλά για πρόφτασ΄ όχι για χόρτασ΄ όπως λένε οι Πολυγυρινοί), το παιχνίδι Τλυγάδιασμα, η Μασσαλιάδα, οι μουσικοί της πόλης, το Αντάμωμα χορευτικών ομάδων, είναι εκδηλώσεις που έχουν γίνει θεσμός τα τελευταία χρόνια στο Πολυγυρινό Καρναβάλι.
Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι του Πολυγύρου, με τα χορευτικά τους, ο Σύλλογος Γυναικών με τον από δεκαετίες καθιερωμένο χορό τους, τα σχολεία της πόλης με τους χορούς και την τεράστια συμμετοχή στην παρέλαση των πεζοπόρων τμημάτων και αρμάτων, είναι μερικοί από τους φορείς που συμμετέχουν κάθε χρόνο στις εκδηλώσεις προσδίδοντας το ανάλογο Πολυγυρινό χρώμα σ΄ αυτές κάνοντάς τες τόσο ξεχωριστές σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Λιτόχωρο Πιερίας
Στο Λιτόχωρο αναβιώνουν έθιμα που έχουν σκοπό τον εξαγνισμό των κακών πνευμάτων και της κακοτυχίας. Αυτό επιτυγχάνει ο Χορός των βωμολόχων που περιδιαβάζει όλο το χωριό με πειράγματα για όλους τους περαστικούς.
Το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς ανάβουν τα κέδρα στις γειτονιές, γύρω από τις οποίες στήνεται ξέφρενο γλέντι.
Εντυπωσιακό και φαντασμαγορικό είναι το καρναβάλι με παρέλαση αρμάτων και με κορύφωση των εκδηλώσεων όταν καίνε τους κέδρους στις γειτονιές των σπιτιών, που ονομάζουν "μπαΐρια". Προσφέρονται σαρδέλες και κρασί. Την Καθαρά Δευτέρα στο Ξηροκάμπι γίνεται διαγωνισμός για το πέταγμα χαρταετού και ρέει άφθονο το τσίπουρο, που συνοδεύει το χορό και τα νηστίσιμα φαγητά.
Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης
Από τότε οι εκδηλώσεις της Αποκριάς, που φυσικά δεν παραμένουν ως ικανοποίηση της ανάγκης για γλέντι, έχουν εξελιχθεί, και σήμερα υπό την αιγίδα του Δήμου Πολυγύρου αποτελούν ένα από τα μεγαλύτερα Πολιτιστικά και Λαογραφικά δρώμενα στην Ελλάδα.
Έτσι λοιπόν από Καθαρά Δευτέρα σε Κυριακή και Σάββατο, η Αποκριά στον Πολύγυρο κατέληξε να ξεκινά την Τσικνοπέμπτη και με καθημερινές εκδηλώσεις να κορυφώνεται με την παρέλαση των αρμάτων και πεζοπόρων τμημάτων.
Η Προφταστήρα (αυτοκινούμενη Κατσ΄αμάκα αλλά για πρόφτασ΄ όχι για χόρτασ΄ όπως λένε οι Πολυγυρινοί), το παιχνίδι Τλυγάδιασμα, η Μασσαλιάδα, οι μουσικοί της πόλης, το Αντάμωμα χορευτικών ομάδων, είναι εκδηλώσεις που έχουν γίνει θεσμός τα τελευταία χρόνια στο Πολυγυρινό Καρναβάλι.
Οι Πολιτιστικοί Σύλλογοι του Πολυγύρου, με τα χορευτικά τους, ο Σύλλογος Γυναικών με τον από δεκαετίες καθιερωμένο χορό τους, τα σχολεία της πόλης με τους χορούς και την τεράστια συμμετοχή στην παρέλαση των πεζοπόρων τμημάτων και αρμάτων, είναι μερικοί από τους φορείς που συμμετέχουν κάθε χρόνο στις εκδηλώσεις προσδίδοντας το ανάλογο Πολυγυρινό χρώμα σ΄ αυτές κάνοντάς τες τόσο ξεχωριστές σε ολόκληρη την Ελλάδα.
Λιτόχωρο Πιερίας
Στο Λιτόχωρο αναβιώνουν έθιμα που έχουν σκοπό τον εξαγνισμό των κακών πνευμάτων και της κακοτυχίας. Αυτό επιτυγχάνει ο Χορός των βωμολόχων που περιδιαβάζει όλο το χωριό με πειράγματα για όλους τους περαστικούς.
Το βράδυ της Κυριακής της Αποκριάς ανάβουν τα κέδρα στις γειτονιές, γύρω από τις οποίες στήνεται ξέφρενο γλέντι.
Εντυπωσιακό και φαντασμαγορικό είναι το καρναβάλι με παρέλαση αρμάτων και με κορύφωση των εκδηλώσεων όταν καίνε τους κέδρους στις γειτονιές των σπιτιών, που ονομάζουν "μπαΐρια". Προσφέρονται σαρδέλες και κρασί. Την Καθαρά Δευτέρα στο Ξηροκάμπι γίνεται διαγωνισμός για το πέταγμα χαρταετού και ρέει άφθονο το τσίπουρο, που συνοδεύει το χορό και τα νηστίσιμα φαγητά.
Νέα Χαλκηδόνα Θεσσαλονίκης
Στη Νέα Χαλκηδόνα, αναβιώνει το έθιμο του γιαουρτοπόλεμου, που έχει τις ρίζες του στη Μικρά Ασία.
Σοχός Θεσσαλονίκης
Το καρναβάλι Σοχού με τους κουδουνοφόρουςΟι εκδηλώσεις του τραγόμορφου καρναβαλιού δένουν αρμονικά σε ένα σφιχτοδεμένο λαογραφικό σύνολο, με τον παραδοσιακό γάμο που αναβιώνει σε μια παρωδία γαμήλιας τελετής την Κυριακή της Αποκριάς. Σύμφωνα με την παράδοση, οι τραγόμορφοι χορεύουν στους δρόμους μαζί με όλους τους συγγενείς. Μια μεγαλόπρεπη γαμήλια πομπή μεταφέρει τα προικιά της νύφης, τα οποία είναι όλα χειροποίητα εξαιρετικής λαϊκής τέχνης, φορτωμένα πάνω σε άλογα. Οι ζουρνάδες και τα νταούλια παίζουν ασταμάτητα, ενώ το ρακί και το κρασί ρέουν άφθονα ζαλίζοντας μικρούς και μεγάλους. Τις περισσότερες φορές γίνεται διακωμώδηση της νύφης και, ενώ διαλαλούν τα προσόντα και τις χάρες της, εμφανίζεται μια κουτσή, άσχημη, κοντή, χοντρή κοπέλα για να τονιστεί η παρωδία της αναβίωσης του εθίμου.
Την Καθαρή Δευτέρα οι εκδηλώσεις του Καρναβαλιού ολοκληρώνονται με την αναβίωση του εθίμου των μετανοιών. Το έθιμο αυτό στέκεται στον αντίποδα των παραπάνω παγανιστικών εκδηλώσεων και αποτελεί τη σύνθεση για ένα νέο χριστιανικό πρότυπο στη συνέχεια της ζωής. Σύμφωνα λοιπόν με το έθιμο αυτό, οι μικρότεροι σε ηλικία επισκέπτονται τους μεγαλύτερους συγγενείς, φίλους ή γείτονες και ζητούν συγχώρεση για ό,τι κακό έχουν πει ή έχουν κάνει κατά τη διάρκεια της χρονιάς. Οι μεγαλύτεροι σε ηλικία δίνουν άφεση αμαρτιών και όλοι μαζί πλέον ανοίγουν ένα νέο κεφάλαιο στη ζωή τους.
